шаблон _ м. 1. тех. уьлгю, къалип, кеп, мых, шаблон; 2. перен. гьазир форма, эсгиленген, кёп чайналгъан форма, къайда (пикруда, сёзде ва да. б.); работать по шаблону эсгиленген къайда булан ишлемек.
шаблонный _ прил. 1. тех. уьлгюлю, къалип гьисапдагъы; 2. перен. (избитый, банальный) эсги, кёп чайналгъан, эрши гёрюнеген; шаблонная фраза эрши гёрюнеген фраза.
шаг _ м. 1. абат; 2. перен. гьаракат, иш, чара, иш гёрюв, абат; необдуманный шаг айламай этилген иш.
шагать _ несов. 1. (идти размеренным шагом) абат алмакъ, юрюмек; 2. через кого-что (переступать, перешагивать) абатланып чыкъмакъ, оьтмек, уьстюнден абатланмакъ.
шагающий _ прич., прил. абатланагъан, юрюйген; шагающий экскаватор абатланагъан экскаватор.
шагнуть _ сов. однокр. абат алмакъ, абатланмакъ.
шагом _ нареч. абатлап, абатланып; идти шагом бир-бир басып юрюмек, чапмай юрюмек.
шагреневый _ прил. шагрень…, шигирин…
шагрень _ ж. шагрень, шигирин (1. ишленген йымышакъ гён; 2. уьстю шолай гёнге ошайгъан жылт кагъыз).
шайба _ ж. тех. шайба, ялпакъ гьалкъа (гайка буравны тюбюне салынагъан).
шайка _ I ж. (людей) шайка (яманлыкъ учун бирлешген бир табун адамлар); шайка разбойников къачакълар шайкасы.
шайка _ II ж. (для воды) къулакълы челек, агъач педире.
шакал _ м. чагъан.
шакалий _ прил. чагъан…
шалаш _ м. къош, чалаш.
шалить _ несов. талашмакъ, талашып ойнамакъ.
шаловливость _ ж. талашагъанлыкъ, оюнчулукъ.
шаловливый _ прил. талашагъан, оюнчу; шаловливый ребёнок талашагъан яш.
шалопай _ м. разг. огъурсуз, ашгьарам, ишсюймес, тарыкъсыз (адам).
шалость _ ж. талашыв, оюнчулукъ.
шалун _ м. талашагъан, оюнчу.
шалфей _ м. бот. шалфей (бир жура дарман оьсюмлюк).
шаль _ ж. уллу явлукъ; пёстрая шаль ала явлукъ.
шальной _ прил. гьакъылын тас этген, темтек; ◊ шальная пуля къангыгъан гюлле; шальные деньги къыйынсыз тюшген акъча.
шаман _ м. шаман (ругьлагъа къуллукъ этеген тайпаларда сигьручу, жинчи адам).
шамкать _ несов. пышыллап сёйлемек; шамкать беззубым ртом тишсиз авзу булан пышыллап сёйлемек.
шампанское _ с. шампанский (юзюмден этилген, гёбюкленеген акъ чагъыр).
шампиньон _ м. шампиньон (ашама ярайгъан бир жура къолкъотур).
шампунь _ м. шампунь (баш жувмакъ учун къолланагъан сапунлу ийисли сув яда порошок).
шанс _ м. шанс, имканлыкъ; иметь все шансы на успех уьстюнлюк учун бары да имканлыкълары болмакъ.
шантаж _ м. шантаж (айыплы ишин ачарман деп къоркъув берип зат алмакъ, пышдырыкъ).
шантажировать _ несов. кого шантаж этмек, пышдырыкъ этмек.
шантажист _ м. шантажчы, пышдырыкъчы.
шапка _ ж. бёрк, папах; ◊ на воре шапка горит погов. уручуну башында бёрк янар, эчки ашагъанны башында от янар.
шапочка _ ж. гиччи бёрк.
шапочник _ м. бёркчю, папахчы.
шар _ м. шар, дёгерек зат; земной шар Дюнья шары, Ер шары; ◊ хоть шаром покати разг. бир зат да ёкъ, такъырагъы чыкъгъан.
шарада _ ж. шарада (эсде тутулгъан сёзню табып ойналагъан оюн).
шарахаться _ несов., шарахнуться сов. разг. селпинип бир якъгъа таймакъ, селпинмек.
шарж _ м. шарж (бир затны кюлкюлю суратда гёрсетив); дружеский шарж ёлдашлыкъ шарж.
шарик _ м. 1. гиччи шар, томалакъ; 2. мн. шарики физиол. тююрлер, шариклер; красные кровяные шарики къызыл къан тююрлер.
шарикоподшипник _ м. тех. шарикоподшипник (шарлы подшипник, машинни бир саны тербенмейген гесегине гирип бегилеген шарикли уясы).
шарить _ несов. разг. харманып ахтармакъ, хотгъанмакъ, хоталанмакъ.
шаркать _ несов. шаркъ этмек; хышылламакъ, таркъыллатмакъ, ишгъыллатмакъ; аякъларын бир-бирине урмакъ; шаркать ногами аякъларын ишгъыллатмакъ.
шарлатан _ м. алдатывчу, амалчы, гьиллачы, шарлатан (шарыллатан).
шарманка _ ж. шарманка (къулагъын айландырып согъагъан ящик формада аргъан).
шарманщик _ м. шарманкачы, шарманка согъуп юрюйген адам.
шаровары _ только мн. шалбар (балакълары этикге къысдырылагъан генг шалбар).
шаровидный, шарообразный _ прил. шар йимик, топ йимик, шар суратдагъы.
шарф _ м. шарф.
шатание _ с. 1. разг. (ходьба без цели) бош къыдырыв, пайдасыз къыдырыв, саякъ къыдырыв; 2. перен. (колебание) токъташгъан ёлу, пикрусу ёкълукъ.
шатать _ несов. кого-что чайкъамакъ, чайкъалтмакъ, темтиретмек, лавлатмакъ.
шататься _ несов. 1. (качаться) чайкъалмакъ, темтиремек, лавламакъ; 2. разг. (бродить без дела) бош къыдырмакъ, пайдасыз геземек, саякъ къыдырмакъ.
шатен _ м. къонгур тюклю адам.
шатёр _ м. чатыр, чалаш, къош.
шаткий _ прил. 1. (неустойчивый) чайкъалагъан, лавлайгъан, бошагъан; шаткий стол лавлайгъан стол; 2. перен. (переменчивый, ненадёжный) токъташмагъан, мекенсиз, бек тюгюл, инамлы тюгюл; шаткое положение мекенсиз бир гьал.
шаткость _ ж. 1. (неустойчивость) чайкъалагъанлыкъ, лавлайгъанлыкъ, бошагъанлыкъ; 2. перен. токъташмагъанлыкъ, мекенсизлик, бек тюгюллюк, инамлы тюгюллюк.
шах _ I м. (титул) шагь.
шах _ II м. шахм. шах; объявить шах королю пачагъа шах этмек.
шахматист _ м. шахматчы, шахматист.
шахматный _ прил. шахмат…; шахматная игра шахмат оюн; ◊ в шахматном порядке шахмат такътаны къайдасында.
шахматы _ только мн. шахмат оюн, шахмат.
шахта _ ж. шахта (маъдан къую, маъдан чыгъарылагъан ер).
шахтёр _ м. шахтёр, шахтачы.
шахтёрский _ прил. шахтёр…; шахтёрская лампа шахтёр лампасы.
шашечный _ прил. шашка…; шашечная доска шашка такътасы.
шашка _ I ж. (оружие) шёшке.
шашка _ II ж. 1. (игральная) шашка; 2. мн. шашки (игра) шашка оюн, дама оюн; играть в шашки шашка ойнамакъ.
шашлык _ м. чишлик.
шашлычная _ ж. чишлик сатылагьан ашхана.
швабра _ ж. швабра (таякъны башына элехожа ва ш. б. бегитип этилеген сибиртги).
швед _ м. швед.
шведка _ ж. швед къатын.
шведский _ прил. швед…; шведский язык швед тил.
швейный _ прил. тигив…, иш тигеген, тигеген, швейная машина иш тигеген машин.
швейцар _ м. къапучу, къапу къаравулчу, швейцар.
швейцарцы _ мн. швейцариялылар.
швейцарский _ I прил. Швейцария…
швейцарский _ II прил. 1. къапучуну, швейцар…; 2. в знач. сущ. ж. швейцарская къапучуну уью.
швея _ ж. опуракъ тигеген къатын, портной къатын, тигивчю къатын (къыз).
швырнуть сов. однокр. что, чем, разг. пырхамакъ, пырхап йибермек, атмакъ, ташламакъ, атып йибермек.
швырять _ несов. что, разг. 1. см. швырнуть; 2. чем, перен. зая этмек, пургьан этмек, исрап этмек, пуч харжламакъ, пуч этмек, чачмакъ; швырять деньгами акъчасын зая этмек, акъчасын пуч этмек.
швыряться _ несов. разг. 1. чем атып ташламакъ; бир-бирине атышмакъ; 2. кем-чем, перен. пургьан этмек, исрап этмек, пуч харжламакъ.
шевелить _ несов. что, чем тербетмек, хозгъамакъ; шевелить сено биченни хозгъамакъ; ◊ шевелить мозгами разг. ойлашмакъ, башын ишлетмек.
шевелиться _ несов. 1. (слегка двигаться) тербенмек, хозгъалмакъ, хыбырламакъ; 2. перен. (проявляться, пробуждаться) гьаракатгъа, ишге башламакъ, хозгъалмакъ, хыбырламакъ.
шевельнуть _ сов. однокр. что, чем тербетмек, хозгъалтмакъ.
шевельнуться _ сов. однокр. тербенмек, хозгъалмакъ, хыбырламакъ.
шевелюра _ ж. чач, чачлар.
шевиот _ м. шевиот (къумач).
шедевр _ м. шедевр (уьлгюлю, бек тизив, артыкъ даражада чебер произведение).
шейный _ прил. боюн…; шейные позвонки боюн сюеклер.
шелест _ м. вахыллав, хышыллав, шытырлав аваз (енгилсув).
шелестеть _ несов. вахылламакъ, хышылламакъ, шытырламакъ (енгилсув).
шёлк _ м. йибек, чилле; платье из шёлка йибекден опуракъ, йибек опуракъ.
шелковистый _ прил. чилледей, йибек йимик; йымышакъ ва тегиш.
шелковица _ ж. бот. тут терек.
шелковичный _ прил.: шелковичный червь жанывар, чиллехурт.
шелковод _ м. йибекчи, чиллечи специалист (жанывар тутмакъ ва йибекни ишлетмек булан чалышагъан).
шелководство _ с. йибекчилик, чиллечилик, жанывар сакълавчулукъ.
шёлковый _ прил. йибек…, чилле…; шёлковые чулки чилле чораплар.
шёлкомотальный _ прил. чилле башлардан йип тартагъан, келеп этеген.
шелкопряд _ м. зоол. жанывар чиллехурт.
шёлкопрядильный _ прил. йибек, чилле ийиреген; шёлкопрядильные машины чилле ийиреген машинлер.
шёлкоткацкий _ прил. йибек тохуйгъан, йибек къумач этеген, чилле согъагъан; шёлкоткацкая фабрика йибек тохуйгъан фабрик.
шелуха _ ж. къабукъ; картофельная шелуха картоп къабукъ.
шелушение _ с. 1. (по гл. шелушить) арчыллав; 2. (по гл. шелушиться) арчылланыв, арчылыв; шелушение кожи гёню арчылыв.
шелушить _ несов. что арчылламакъ, къабугъун арчымакъ, уьстюн арчымакъ.
шелушиться _ несов. арчылланмакъ, къабугъу арчылмакъ, къабугъу таймакъ.
шельмовать _ несов. кого-что биябур этмек, хорламакъ, эсгик этмек.
шепнуть _ сов. однокр. что шыбышламакъ, шыбышлап айтмакъ.
шёпот _ м. шыбыш, шыбыр-гюбюр.
шёпотом _ нареч. шыбышлап; говорить шёпотом шыбышлап сёйлемек.
шептать _ несов. что шыбышламакъ, шыбышлап сёйлемек.
шептаться _ несов. с кем шыбышлашмакъ, бирев булан шыбышлап сёйлемек.
шептун _ м. разг. 1. шыбышлавчу, шыбышлайгъан адам; 2. (сплетник) айтды-къойтдучу, сёзчю, тилчи.
шеренга _ ж. сыдра, сыдрыв, шеренга.
шероховатый _ прил. 1. тегиш тюгюл, тюйрюм; шероховатый пол тегиш тюгюл пол; 2. перен. кемчиликли, къыйынсув, авурсув; шероховатый стиль авурсув стиль.
шерстистый _ прил. 1. (ворсистый) тюклю; 2. (с длинной, густой шерстью) узун тыгъыс юнлю.
шерстить _ несов. къаркъарасы къычытмакъ (къатты юн къумачдан этилген гийим).
шерстомойка _ ж. 1. (машина) юн жувагъан машин; 2. (помещение) юн жувагъан ер (бина).
шерстоносный _ прил. юнлю (гьайван).
шерстопрядение _ с. юнден йип ийирив, юн ийирив.
шерстопрядильный _ прил. юн ийиреген; шерстопрядильная фабрика юн ийиреген фабрик.
шерстоткацкий _ прил. юн тохуйгъан, юн къумач этеген; шерстоткацкая фабрика юн тохуйгъан фабрик.
шерсть _ ж. 1. (у животных) тюк; юн (руно); 2. (пряжа) юн (юн ийирип этилген йип); 3. (ткань) юн къумач, шал; ◊ гладить кого-л. против шерсти бирев сюймейген затны этмек, айтмакъ.
шерстяной _ прил. 1. юн…; шал…; юнден этилген, юн къумачдан этилген; шерстяной платок юн явлукъ; шерстяное платье шал опуракъ; 2. (шерстоносный) юнлю; шерстяная овца юнлю къой.
шершавый _ прил. уьстю тююрлю, туврум, тюйрюм, къабарчыкълы, тегиш тюгюл.
шест _ м. къурух, назик узун таякъ.
шествие _ с. юрюш; первомайское шествие биринчи май юрюшю.
шествовать _ несов. юрюмек, бармакъ (яяв); важно шествовать къопайып юрюмек.
шестёрка _ ж. 1. разг. (цифра) алты, алтылыкъ; 2. карт. алтыча, алтылыкъ (карт оюнда).
шестерня _ ж. тех. тишли чар (башгъа чарны айландырагъан).
шестеро _ числ. алтав, алты жут, алты; шестеро человек алты адам, алтав.
шестидесятилетие _ с. 1. (срок) алтмыш йыллыкъ; 2. (годовщина) алтмыш йыл айланыв.
шестидесятилетний _ прил. 1. (о возрасте) алтмыш йыллыкъ, алтмыш яшындагъы; 2. (о сроке) алтмыш йыллыкъ.
шестидесятый _ числ. алтмышынчы.
шестилетний _ прил. 1. (о возрасте) алты йыллыкъ, алты яшындагъы; 2. (о сроке) алты йыллыкъ.
шестимесячный _ прил. алты айлыкъ, алты ай болагъан.
шестисотлетие _ с. алты юз йыллыкъ; алты юз йыл айланыв.
шестисотый _ числ. алты юзюнчю.
шестиугольник _ м. мат. алтымююшлюк.
шестиугольный _ прил. алты мююшлю.
шестнадцатый _ числ. он алтынчы.
шестнадцать _ числ. он алты.
шестой _ числ. алтынчы.
шесть _ числ. алты.
шестьдесят _ числ. алтмыш.
шестьсот _ числ. алты юз.
шеф _ м. 1. (глава, начальник) шеф, башчы, начальник; 2. (учреждение, принявшее шефство) шеф, башгъасына кёмек этмеге бойнуна алгъан, шефлик юрютеген (учреждение, къурум).
шеф-повар _ м. баш-повар.
шефство _ с. шефлик, шефлик этив (башчылыкъ этив, кёмеклешив); взять шефство над кем-л. биревге шефлик этмекни бойнуна алмакъ.
шефствовать _ несов. над кем-чем шефлик этмек, шеф болмакъ (башчылыкъ этмек, кёмеклешмек).
шея _ ж. боюн; ◊ гнать в шею разг. къувалап чыгъармакъ, гюч этип къуваламакъ; гнуть шею разг. баш иймек.
шибко _ нареч. обл. 1. (быстро) чалт кюйде, чалт, тез; 2. (очень) бек; шибко болен бек авруй.
шиворот _ м. прост. ягъа (опуракъны); ◊ шиворот-навыворот терсине, чюйресине.
шизофрения _ ж. мед. шизофрения (мийи айланып аврув).
шик _ м. разг. ясаныв, ярашыныв, тышдан безенив, дай-дай, дайчылыкъ, шик.
шикарный _ прил. разг. бек тизив, гёкчек, шикарный.
шиллинг _ м. (монета) шиллинг (Австрияда акъча; фунт стерлингни 1/20-не тенг ингилис акъча).
шило _ с. биз; ◊ шила в мешке не утаишь посл. болгъан иш билинмей къалмай.
шимпанзе _ м. зоол. шимпанзе (адамгъа ошайгъан маймун).
шина _ ж. шина, чыны (1. дёгерчик темир яда резин; 2. мед. яраны яда сынгъанны байлайгъанда салынагъан такъта).
шинель _ ж. шинель.
шинковать _ несов. что увакъ туврамакъ (узун-узун этип); шинковать капусту къапустаны туврамакъ.
шип _ м. 1. (колючка) тегенек; роза с шипами тегенекли гюл; 2. тех. тиш, тырнакъ (бир затны башгъасыны кертине гийирип бегетмек учун этген тиш, уч).
шипение _ с. пышыллав, жыжыллав.
шипеть _ несов. пышылламакъ, жыжылламакъ, пысылламакъ; масло шипит на сковороде ялгъавда май жыжыллай.
шиповник _ м. итбурун (терек ва емиши).
шипучий _ прил. гёбюкленеген, газлы; шипучее вино гёбюкленеген чагъыр.
шипящий _ прил. шувуллайгъан; ◊ шипящие согласные лингв. шувуллайгъан тутукълар (авазлар).
ширина _ ж. генглик, эн.
шириться _ несов. яйылмакъ, артмакъ, оьсмек, генглешмек; ширится движение сторонников мира парахатлыкъны якълавчуларыны гьаракаты арта.
ширма _ ж. 1. ширма (юкъкъа такътадан этилген жыйылагъан-язылагъан бёлме); 2. перен. перде.
широкий _ прил. 1. генг, энли; широкая улица генг орам; 2. (просторный) эркин; широкий пиджак эркин пиджак; 3. перен. (обширный) уллу, дазуланмагъан, генг; широкие планы уллу планлар; 4. перен. (массовый) генг; широкие народные массы халкъны генг массалары.
широко _ нареч. генг этип, генг кюйде; ◊ жить широко эркин яшав сюрмек.
широковещание _ с. радиодан хабар берив, хабар яйыв.
широковещательный _ прил. радиодан хабар береген; широковещательная станция радиодан хабар береген станция.
ширококолейный _ прил. ж.-д. генг гьызлы, рельслерини аралыгьы генг, генг аралы; ширококолейная железная дорога генг аралы темир ёл.
широкоплечий _ прил. генг яврунлу (генг инбашлы).
широкополый _ прил. генг къырыйлы; широкополая шляпа генг къырыйлы шляпа.
широта _ ж. 1. генглик, кёпню къуршайгъанлыкъ; широта кругозора билими кёпню къуршайгъанлыкъ; 2. геогр. широта (Ер юзюндеги бир ерни къайда экенин белгилейген уллулукълардан бири: экватордан башланып меридиан булан оьлчене ва градуслар булан гёрсетиле); южные широты къыбла широталар.
ширь _ ж. 1. генглик; развернуть работу во всю ширь ишни болгъан къадар генглешдирмек; 2. (простор) генг авлакъ, генг ара.
шить _ несов. 1. что и без доп. тикмек; шить пальто пальто тикмек; 2. чем, по чему (вышивать) тикме тикмек; шить золотом алтын йип булан тикме тикмек.
шитьё _ с. 1. (действие) тигив; тикме тигив; 2. (то, что вышито) тигилген зат, тикме.
шифер _ м. 1. мин. шифер, сама таш; 2. тех. (строительный материал) шифер, акъ сыныкъ (къалкъыгъа тутмакъ учун ва ш. б. къоллана).
шифон _ м. шифон (бек назик йымышакъ тастар къумач).
шифоновый _ прил. шифон…, шифондан этилген.
шифр _ м. шифр (1. яшыртгъын языв учун ишленеген шартлы гьарплар, белгилер; 2. библиотекаларда китапланы регистрациясы учун къолланагъан белгилер).
шифрованный _ прил. шифрлы (яшыртгъын белгилер булан язылгъан).
шифровать _ несов. что шифрламакъ, шифр булан язмакъ.
шифровка _ ж. шифрлав, шифр булан языв.
шишка _ ж. 1. (от ушиба) томалгъан ер, томарчыкъ, шишик; 2. бот. томпур; ◊ на бедного Макара все шишки валятся погов. насипсизге къуннакъ атылыр.
шкала _ ж. шкала (даражалагъа бёлюнген линейка).
шкаф _ м. шкаф, шкап (ишкап).
шквал _ м. къатты ел (бирден чыкъгъан).
школа _ ж. 1. школа; 2. перен. (выучка, опыт в чём-л.) уьйренив, сынав алыв; алынгъан сынав; уьйретеген, сынав береген зат; 3. (направление) школа (оьзюне хас айрылыкълары булангъы илму, литература яда жамият-политика агъым); репинская школа в живописи сурат этивде Репинни школасы.
школьник _ м. охувчу, охувчу яш, школьник.
школьнический _ прил. охувчуну, охувчу яшгъа лайыкълы; школьническая выходка охувчу яшгъа лайыкълы иш.
школьничество _ с. охувчу яшлыкъ, школьниклик.
школьный _ прил. школа…, школаны; школьный товарищ школа ёлдаш.
шкура _ ж. тери; овечья шкура къой тери; ◊ спасать свою шкуру разг. оьзюню жанын къутгъармакъ, баш чарасын гёрмек.
шкурка _ ж. 1. гиччи тери; 2. (скорлупа, кожица) къабукъ; снять шкурку с яблока алманы къабугъун арчымакъ.
шкурник _ м. презр. юлкъувчу (янгыз оьз пайдасыны гьайындагъы адам).
шкурничество _ с. презр. юлкъувчулукъ (оьз пайдасыны гьайында болмакълыкъ).
шлагбаум _ м. шлагбаум, ёл тогъас (темир ёллардан оьтеген ерлерде, заставаларда салынагъан гёнделен тогъас).
шлак _ м. тех. шлак (1. маъданны иритип металл этген сонг къалагъан къатты зат; 2. къатты ягъарлыкъ янгъанда тюпде къалагъаны).
шланг _ м. шланг (резинден яда брезентден этилген быргъы, ичек).
шлейф _ м. шлейф (къатын опуракъны ерден сюйрелеген арт этеги).
шлем _ м. шлем (1. уст. темир бёрк; 2. асгер адамлар, лётчиклер, спортсменлер гиеген айры формалы бёрк).
шлёпанцы _ мн. (ед. шлёпанец м.) разг. уьйде гийилеген генг туфлилер, мачийлер.
шлёпать _ несов. 1. см. шлёпнуть; 2. по чему (ходить, идти) юрюмек, бармакъ; шлёпать по грязи балчыкъ ерде юрюмек.
шлёпаться _ несов. см. шлёпнуться.
шлёпнуть _ сов. однокр. кого-что чем, по чему шарпыллатып урмакъ.
шлёпнуться _ сов. однокр. разг. шарпыллап тюшмек, йыгъылмакъ, авмакъ.
шлепок _ м. разг. шарп деп урув; япалагъындан урув, къапас.
шлея _ ж. ишлиялар (егилеген атгъа салынагъан).
шлифовальный _ прил. (уьстюн) тегишлейген, тегишлеп онгарагъан, шлифовка этеген; шлифовальный станок тегишлейген станок.
шлифовать _ несов. 1. что ишып тигишлемек, тегишлеп онгармакъ, шлифовка этмек (металлны, агъачны, ташны ва ш. б.); 2. кого-что перен. (совершенствовать) яхшылашдырмакъ, тарбияламакъ.
шлифовка _ ж. ишып тегишлев, тегишлеп онгарыв, шлифовка этив.
шлифовщик _ м. тегишлеп онгарагъан специалист ишчи, шлифовка этеген ишчи.
шлюз _ м. шлюз (башгъа-башгъа бийикликде агъагъан татавулдан яда оьзенден гемелер оьтгермек учун этилген къурулуш).
шлюпка _ ж. гиччирек къайыкъ.
шляпа _ ж. шляпа; ◊ дело в шляпе разг. иш бажарылды, иш онглу битди, иш тюзелген.
шляпка _ ж. 1. шляпа (гиччи шляпа яда къатын гиши шляпа); 2. (гвоздя, гриба) япалакъ баш; шляпка гвоздя мыхны башы.
шляться _ несов. прост. бош геземек, ишсиз къыдырмакъ, къыдырып айланмакъ.
шмель _ м. телижибин.
шмыгать _ несов. разг. чалтлыкъ булан ари-бери юрюмек; ◊ шмыгать носом бурнун тартмакъ.
шмыгнуть _ сов. однокр., разг. чалт оьтмек, чалт гирип гетмек; он шмыгнул в дверь ол эшикден чалт гирип гетди.
шницель _ м. кул. шницель (юкъкъасув этилген катлет).
шнур _ м. бав, чалыв.
шнуровать _ несов. что байламакъ, бавларын байламакъ, бавлар булан къантарламакъ.
шнурок _ м. бав; шнурки для ботинок ботинка бавлар.
шнырять _ несов. разг. чалт ари-бери юрюмек, алгъасап айланмакъ, гьар затгъа сугъулуп айланмакъ; шнырять в толпе жыйылгъан халкъны арасында алгъасап айланмакъ.
шов _ м. 1. (при шитье) тигив; распороть по шву тигивюнден сёкмек; 2. (способ шитья) тигеген кюй; 3. тех. эки затны бир-бирине бегилеген ери; ◊ трещать по всем швам разг. йик-йигинден сёгюлмек, бузулмакъ.
шовинизм _ м. шовинизм (буржуазный миллетчилик, башгъа миллетлеге тёбен гёзден къаравну, миллет душманчылыкъны юрютеген гючлю миллетчилик).
шовинист _ м. шовинист (шовинизмни якъчысы, гючлю миллетчи).
шовинистический _ прил. шовинистлик, шовинизм…; шовинистическая политика шовинизм политикасы.
шок _ м. шок (организмни функцияларыны туташ бузулуву).
шокировать _ несов. кого илыкъдырмакъ; эдепсизлик этип башгъаны уялтмакъ.
шоколад _ м. шикалат, шоколад.
шоколадный _ прил. шикалат…; шикалатдан этилген; шоколадная фабрика шикалат фабрик; шоколадная конфета шикалат канпет.
шомпол _ м. тюбекни огъу, тюбекни юласын тазалайгъан чубукъ (темирден яда агъачдан).
шорник _ м. къайышчы (ер, юген къайышлар этеген уста).
шорох _ м. шытырлав аваз, хышыллав аваз.
шоссе _ с. нескл. шоссе, таш ёл (яхшы онгарылгъан уллу ёл).
шоссейный _ прил. шоссе…, таш…; таш ёл…; шоссейная дорога шоссе ёл, таш ёл; шоссейные работы таш ёл ишлери.
шофёр _ м. шофёр.
шофёрский _ прил. шофёрлукъ, шофёрну.
шпага _ ж. шпага (узунсув, итти учлу, авузсуз къылыч); ◊ скрестить шпаги бире-бирге чыкъмакъ, бире-бир турмакъ.
шпагат _ м. кендир йип.
шпаклевать _ несов. что замазкаламакъ, замазка сюртюп тегишлемек; шпаклевать полы полланы замазкаламакъ.
шпалы _ мн. (ед. шпала ж.) ж.-д. шпаллар (темир ёл релслени тюбюне салынагъан агъачлар).
шпаргалка _ ж. разг. шпаргалка (охувчу учителден яшыртгъын пайдаланагъан, сынав иши учун тарыкълы зат язылгъан кагъыз).
шпарить _ несов. кого-что, разг. (кипятком) къайнар сув тёгюп биширмек, бишириклемек.
шпат _ м. мин. шпат (силикат жынсдан болгъан минерал).
шпиговать _ несов. что (салом) арасына донгуз май къысдырмакъ.
шпик _ I м. (свиное сало) донгузну майы.
шпик _ II м. (шпион) тынчы, шпион, тилчи, яшыртгъын агент.
шпиль _ м. 1. (длинный гвоздь) узун мых; 2. (у здания) (бинаны башында) итти чыкъгъан учу.
шпилька _ ж. 1. (для волос) шпилька (къатынлар чачына къысдырагъан тийревюч); 2. перен. разг. (язвительное замечание) чанчып, тийдирип сёйленген сёз, аччы сёз; подпустить шпильку кому-л. биревге чанчып сёз айтмакъ.
шпинат _ м. бот. шпинат, испанакъ (япыракълары ашалагъан бир жура овощ).
шпингалет _ м. шпингалет (эшикни, терезени бегетмек учун къолланагъан бир тюрлю темир илгич).
шпион _ м. шпион, тынчы, тилчи, яшыртгъын агент.
шпионаж _ м. шпионлукъ, тынчылыкъ.
шпионить _ несов. шпионлукъ этмек, тынчылыкъ юрютмек.
шпионский _ прил. шпион…, тынчы…; шпионлукъ, тынчылыкъ.
шпиц _ м. (порода собак) гиччи гёбен ит (тургъан къулакълы къалын тюклю гиччирек ит).
шпора _ ж. шпора (атлы асгерде этикни табанына бегитилеген, башында дёгерчиги булангъы темир).
шпорить _ несов. кого шпорламакъ, атны шпорлар булан тюртюп гьайдамакъ.
шприц _ м. шприц (гённю тюбюне дарман йибереген инели прибор).
шпроты _ мн. шпрот (килька чабакъ консервасы).
шпулька _ ж. чар (машинлерде йип чырмамакъ учун).
шрам _ м. яра гьыз, яра дамгъа.
шрапнель _ ж. шрапнель (ичинде увакъ гюллелери булангъы топ гюлле, снаряд).
шрифт _ м. шрифт (басма гьарплар, печать гьарплар).
штаб _ м. штаб.
штабной _ прил. 1. штаб…, штабда къуллукъ этеген; штабной офицер штабда къуллукъ этеген офицер; 2. в знач. сущ. м. штаб къуллукъчусу.
штабель _ м. тизилген, тизилип салынгъан сыдра-сыдра зат (агъач, такъта ва ш. б.).
штамп _ м. 1. тех. штамп, къалип; 2. (печать) штамп (кагъызны сол уьст мююшюне салынагъан дёртгюл печать); 3. перен. гьазир форма, эсгиленген уьлгю, кёп чайналгъан къайда, штамп.
штамповать _ несов. что 1. тех. къалипден чыгъармакъ, къалипге салып гьазирлемек (частланы, къуралланы); 2. (ставить штамп) штамп басмакъ, салмакъ; 3. перен. гьазир форма булан иш гёрмек.
штамповщик _ м. штампчы, къалипге салагъан ишчи.
штанга _ ж. спорт. штанга (спорт къуралы); поднять штангу штанганы гётермек.
штангист _ м. спорт. штангачы, штангист.
штаны _ только мн. разг. шалбар, иштан.
штат _ I м. штат (Америкада ва Австралияда административ бёлюк).
штат _ II м. 1. (личный состав) штат (бир учрежденияны къуллукъчуларыны токъташгъан составы); утвердить штаты штатланы бегетмек; 2. штат (учрежденияны къуллукълары ва къуллукъчуларыны санаву ва этеген ишлери гьакъында положение).
штатив _ м. штатив, таяв, бутлар, уьч аякъ; штатив фотоаппарата фотоаппаратны бутлары.
штатный _ прил. штатдагъы, штатгъа гёре болма тюшеген; штатный служащий штатдагъы къуллукъчу.
штатский _ прил. 1. граждан…; гражданлыкъ; военный тюгюл, штатский; штатская служба граждан къуллукъ; 2. в знач. сущ. м. граждан, штатский адам.
штемпелевать _ несов. что штемпель салмакъ, штемпеллемек.
штемпель _ м. штемпель, печать; почтовый штемпель почта печаты.
штепсель _ м. эл. штепсель.
штиль _ м. мор. тынлыкъ, елсизлик (денгизде); мёртвый штиль толу тынлыкъ.
штольня _ ж. горн. штольня (горизонталь кюйде яда къыячалап къазылып маъдан чыгъарылагъан къую, шахта).
штопальный _ прил. тохуп ямайгъан, тохуп ямамакъ учун; штопальная игла тохуп ямамакъ учун ине.
штопать _ несов. что тохуп ямамакъ, ёрмемек (согъуп, гёзеп); штопать чулки чорапланы тохуп ямамакъ.
штопка _ ж. 1. (действие) тохуп ямав; 2. (нитки) ямав йип; 3. (заштопанное место) тохулуп ямалгъан ер, ямав.
штопор _ м. 1. (для бутылок) оьбек чыгъарагъан бурав, пробка чыгъарагъан бурав, штопор; 2. ав. штопор, бурулуп-бурулуп тюпге багъып чынглап тюшюв (самолёт).
штора _ ж. терезе перде, штора.
шторм _ м. гючлю толпан, шторм.
штормовой _ прил. толпанлы, штормлу; штормовой ветер толпанлы ел.
штраф _ м. штраф, къоду.
штрафной _ прил 1. штраф…, къоду…; штрафные деньги штраф акъча; 2. спорт. штрафлыкъ, такъсырлав; штрафной удар штрафлыкъ урув (топ оюнда).
штрафовать _ несов. кого штраф этмек, къоду салмакъ.
штрейкбрехер _ м. штрейкбрехер (капиталист предприятияларда иш ташлагъан ишчилени еринде ишлеп, ишчилени забастовкасын — иш ташлавун бузагъан ва шолайлыкъ булан ишчилеге хыянат болагъан адам).
штрек _ м. горн. штрек (маъдан къуюларда горизонталь барагъан, маъдан чыгъарылагъан, уьстге чыгъагъан ери ёкъ ёл).
штрипка _ ж. табалдырыкъ (аякъ гийимни уьстюнден йиберилеген шалбарда).
штрих _ м. 1. (черта, линия) назик гьыз, гиччи сызыкъ, штрих; 2. перен. (характерная черта) бир затны айрыча хасияты, хас белгиси.
штриховать _ несов. что и без доп. гьызламакъ, сызыкъламакъ, штрихлемек; штриховать горы на карте картада тавланы гьызламакъ.
штриховка _ ж. гьызлав, сызыкълав, штрихлев.
штука _ ж. 1. (один предмет) бир зат; пять штук яиц беш йымырткъа; 2. разг. (вещь) зат; что это за штука? бу не затдыр?, бу нечик затдыр?; 3. разг. (проделка) гьилла, пышдырыкъ, пышдырыкълы иш.
штукатур _ м. сылавчу, сылайгъан ишчи, штукатур.
штукатурить _ несов. что сыламакъ, штукатурка этмек.
штукатурка _ ж. 1. (действие) сылав, штукатурка этив (лабизини, пагьланы); 2. (материал) штукатурка (сылав учун гьазирленген къошулчан лабизи, пагьла).
штукатурный _ прил. сылав…, штукатур…; штукатурные работы сылав ишлер.
штукатурщик _ м. см. штукатур.
штурвал _ м. штурвал (гемени, самолётну, автомобилни, комбайнны ари-бери бакъдырып юрютеген руль чары — дёгерчиги).
штурвальный _ м. штурвалчы (штурвалны тутуп юрютеген адам).
штурм _ м. штурм, гьужум, чапгъын, атака.
штурман _ м. мор., ав. штурман (гемени яда самолётну юрютеген специалист).
штурмовать _ несов. что штурм этмек, гьужум этмек, чапгъын этмек, атака этмек; штурмовать крепость бекликге чапгъын этмек.
штурмовик _ м. штурмовик (1. алашадан учуп тюпдеги душманны
затына чапгъын этеген дав самолёт; 2. шолай самолётну лётчиги).
штурмовой _ прил. штурм…, чапгъын этеген.
штурмовщина _ ж. къарсалатып иш этив, къарсалатыв, алгъасап пакарсыз иш этив.
штучный _ прил. бирерлеп, санап этилеген; штучный товар санавуна гёре сатылагъан, санап сатылагъан мал.
штык _ м. сюлче, штык; ◊ встретить в штыки кого-л. биревню бек сюймей, ачув булан къаршыламакъ.
штыковой _ прил. сюлче…, штык…; штыковая рана сюлче яра; штыковой бой сюлче дав (этив).
шуба _ ж. тон; меховая шуба тери тон, элтир тон.
шулер _ м. гьиллачы, гьарамчы (карт оюнда).
шум _ м. 1. (звуки, крики и т. п.) къавгъа; 2. перен. (шумиха) хозгъавул, къалмагъал, гьай-гьуй, къавгъа; ◊ много шума из ничего чёп де ёкъ затланы уьстюнден къавгъа чыгъармакъ, тарыкъсыз давлашып турмакъ.
шуметь _ несов. къавгъаламакъ, къавгъа этмек, къавгъа салмакъ.
шумиха _ ж. разг. хозгъавул, къалмагъал, гьай-гьуй, къавгъа; поднять шумиху хозгъавул салмакъ.
шумливый _ прил. къавгъачы, къавгъалы (адам).
шумный _ прил. 1. къавгъалы, къычырыкъ…, къавгьадан, тавушлардан толгъан; шумная компания къавгъалы мажлис; 2. перен. хабар салагъан, аты чыгъагъан, уллу; шумный успех уллу уьстюнлюк.
шумовка _ ж. чолпу, сюзгюч чомуч.
шумок _ м. аста аваз; ◊ под шумок разг. астаракъ, чавчув этмей.
шурин _ м. къайын улан (къатынны эр къардашы).
шуршание _ с. вахыллав, хышыллав.
шуршать _ несов. вахылламакъ, хышыллатмакъ.
шустрый _ прил. разг. оьтгюр, тирибаш; шустрый мальчик оьтгюр яш (улан яш).
шут _ м. уст. доммай, сандырракъчы, самаркъавчу, адамны кюлетеген.
шутить _ несов. 1. (несерьёзно говорить, поступать) масхара этмек, сандыракъ этмек, самаркъав сёйлемек; 2. над кем-чем (насмехаться) мысгъылламакъ, кюлемек, иланкъы этмек; ◊ шутить с огнём хатарлы иш этмек.
шутка _ ж. масхара, сандыракъ, самаркъав; он не на шутку рассердился ол бек ачувланды.
шутливо _ нареч. масхара этип, масхарадан, сандыракъ этип.
шутливый _ прил. масхара…, сандыракъ…, самаркъав…; масхаралы, масхарачы; шутливый разговор масхара лакъыр.
шутник _ м. масхарачы, сандыракъчы, самаркъавчу.
шутовской _ прил. масхара…, сандыракъ…; шутовской наряд масхара гийим.
шуточный _ прил. масхара…; масхаралы; шуточная песня масхара шиъру.
шутя _ нареч. 1. (несерьёзно) масхарагъа, масхара эте туруп, масхара этип, масхара булан; 2. (очень легко) тынч, енгил кюйде, къыйналмай; сделать что-л. шутя бир затны тынч кюйде этмек.
шушуканье _ с. шыбышлав, шыбыр-гюбюр, айтды-къойтду.
шушукаться _ несов. шыбышламакъ, шыбыр-гюбюр этмек, айтды-къойтду сёйлемек.
шхуна _ ж. елкен геме (агъачдан ишленген, эки яда артыкъ мачтасы булангъы).